Back-ups maken: de beste methodes doorgelicht

We durven er vanuit gaan dat een aanzienlijk deel van je meest waardevolle bezittingen digitaal zijn. Denk maar aan vakantiefoto’s en filmpjes, een doorheen de jaren opgebouwde multimediabibliotheek of gewoon documenten die van levensbelang zijn voor werk of opleiding. Wie denkt dat zijn computer al die bits en bytes zonder meer veilig zal bewaren, denkt gevaarlijk naïef.

Hoewel we graag geloven dat je vorige laptop na meer dan een decennium nog altijd perfect werkt, mag je er zeker van zijn dat je toestel er de brui aan geeft op het moment dat het je het slechtst uitkomt. De oplossing: een goede back-up. In dit artikel kijken we naar de drie voornaamste back-up-methodes: lokaal, via je thuisnetwerk en in de cloud.

Lokaal veilig zetten

Een lokale back-up is het eenvoudigst en voor de hand liggendst. Er is weinig kennis voor vereist, je hoeft geen maandelijkse kosten te betalen en de initiële investering is beperkt. Lokaal back-uppen kan zowel op een externe schijf als in de computer, en ook de manier waarop je back-ups maakt kan verschillen.

Externe schijf

Een externe harde schijf is zeker voor de laptopgebruiker een bijna verplicht bezit. Je laptop heeft in de regel maar plaats voor één harde schijf waardoor intern back-ups nemen onmogelijk is. Schijven zijn dezer dagen goedkoper dan ooit. Zoek je naar een goede opslag-prijs-verhouding, dan vind je voor minder dan 80 euro schijfjes die je uit de nood helpen.

We denken dan meteen aan een Western Digital Elements Portable (1 TB, € 62,99) of een Seagate Expansion Portable (1 TB, € 79,99). Zowel Western Digital als Seagate hebben een heleboel schijven die niet alleen een interessant prijskaartje hebben, maar er ook nog eens goed uitzien. De nieuwe Seagate Backup Plus Ultra Slim (2 TB, € 119) is daarbij een mooi voorbeeld. De dunne schijf heeft een aantrekkelijk design maar kan desalniettemin uitstekende prestaties voorleggen.

Geen snelheidsduivels

De kleine en lichte externe schijfjes werken in de regel via usb 3.0. Ze zijn gelimiteerd in hun snelheid door de hardware zelf: harde schijven zijn nu eenmaal minder snel dan SSD’s. Reken op sequentiële schrijfsnelheden van ongeveer 120 megabyte per seconde, en leessnelheden van een gelijkaardig kaliber. Dat is normaal gezien snel genoeg, maar houd er rekening mee dat de initiële back-up van een systeem met flink wat gegevens al snel een uur of twee kan duren.

Verder merken we nog even op dat een back-up enkel een back-up is als de gegevens op het einde van de rit zowel op de externe harde schijf als de originele computer staan. Dat klinkt misschien logisch, maar in de praktijk merken we dat ambities voor een goed back-upbeleid na verloop van tijd vervagen. Wanneer het interne geheugen van de laptop volloopt, is het immers aantrekkelijk om geback-upte gegevens te wissen. Ze staan immers toch nog op de externe schijf. Die schijf is echter net zo kwetsbaar als je laptop zelf. Om veilig plaats vrij te maken, heb je dus twee externe harde schijven nodig.

Back-up software

De meeste verkopers van externe harde schijven leveren back-up software mee met hun product. In de praktijk gaat het om software die meestal ook gewoon gratis te downloaden valt. Een goed back-up programma bespaart je heel wat moeite. Wie zich voorneemt manueel mapjes te kopiëren op gezette tijdstippen, komt na verloop van tijd meestal toch bedrogen uit.

De meeste gratis back-up-tools helpen je bij het veilig stellen van gegevens. In de praktijk kies je enkele mappen uit, waarna het programma er voor zorgt dat die mappen in kwestie veilig op de externe harde schijf terecht komen. SyncBack Free is een degelijke optie, net als Comodo Backup en tal van andere gelijkaardige programma’s. Vergeet echter niet dat ook Windows een geïntegreerde back-up-oplossing heeft. Die schuilt onder het menuutje Bijwerken en Beveiliging in het Instellingenmenu. De titel Back-up herbergt de optie om een extern station toe te voegen. Windows zal zelf alle beschikbare back-up-locaties oplijsten. Via hetzelfde menu kan je de back-up ook terugzetten.

Geavanceerde back-ups

Alle bovenstaande opties zorgen voor een eenvoudige gegevensback-up. Loopt er iets mis met je computer, dan zijn al je instellingen en geïnstalleerde programma’s natuurlijk wel verloren. Je moet je nieuw systeem dan handmatig opnieuw configureren. De oplossing: een image-back-up. Een dergelijke back-up kopieert geen individuele bestanden naar een externe schijf, maar een totale kopie van de originele schijf. Het resultaat is een bestand waarmee het back-up programma in staat is de originele schijf helemaal te klonen. Wanneer je systeemharde schijf er de brui aan geeft, hoef je slechts een nieuwe schijf te kopen. Vervolgens kan je het back-up programma initialiseren en de systeemback-up vanop de externe schijf herstellen. Als dat klaar is, ziet je computer er weer helemaal uit zoals voordien. Niet alleen je bestanden staan terug, maar ook je Windows-installatie en al je programma’s. Zelfs de icoontjes op je bureaublad zullen op dezelfde plaats staan als voor de crash.

Dergelijke geavanceerde back-ups vereisen de juiste software, en die is vaak niet gratis. Gelukkig bestaan er enkele uitzonderingen, zoals het uitstekende Veeam Endpoint Backup. Met die gratis tool stelt Veeam zijn back-up-kennis uit de bedrijfswereld ter beschikking aan de consument. De eenvoudige tool stelt iedereen in staat met enkele muisklikken een image-back-up aan te maken. De werking is voor de hand liggend: je kiest een bestemming, selecteert welke schijf je veilig wil stellen, en laat de software zijn werk doen. Ook hier kan een initiële back-up lang duren. Endpoint houdt verder op een incrementele manier wijzigingen bij. Zo is het mogelijk om een pc te herstellen naar het moment vlak voor de crash, maar ook naar de week voordien. Met een ingebouwde bestandsverkenner kan je door de image-back-up bladeren en individuele bestanden terugplaatsen, vergelijkbaar met een klassieke back-up. Ook hier kan je kiezen of je de meest recente versie wil doorbladeren, dan wel oudere versies.Omdat het de bedoeling van een image-back-up is om herstelt te worden op een lege schijf, mag je niet vergeten om een herstel usb-stick aan te maken. Daarmee kan je na een crash je pc of laptop met een nieuwe harde schijf of SSD in opstarten zonder dat je eerst Windows hoeft de installeren. Zo kan je meteen de back-up van de externe schijf op z’n plaats zetten.

Veilig met RAID

De meest geavanceerde back-up waar geen netwerk bij komt kijken is een RAID-configuratie. Met RAID, wat staat voor redundant array of independent disks, schakel je twee of meer schijven in tandem. RAID wordt vaak gebruikt om een systeem sneller te maken. Zo’n RAID-0-configuratie is echter niet veilig. RAID-1 is dat wel. In een RAID-1-configurarie zijn twee harde schijven elkaars exacte kopie. Alles wat gebeurt op de eerste schijf, gebeurt gelijktijdig identiek op de tweede.

Wanneer één van de twee harde schijven kapot gaat, kan je zelfs gewoon verder werken op de tweede. Een vervangschijf in het RAID-systeem inlijven duurt even, maar als gebruiker zal je weinig last ondervinden van een hardwareprobleem. RAID beschermt je enkel voor hardwareproblemen, niet voor eigen stommiteiten. Wanneer je per ongeluk een belangrijk bestand verwijdert, verdwijnt dat immers onmiddellijk uit beide schijven in de configuratie.

LAN en NAS

Een lokale back-up is slechts één optie. Vaak is het handig of wenselijk om je lokale netwerk in te schakelen. In dat geval gaan je back-ups niet naar een harde schijf aan je computer, maar naar een schijf die toegankelijk is via het LAN-netwerk. Zo kan je back-uppen naar externe schijven met netwerkmogelijkheden of een NAS. Netwerkback-ups hebben veel voordelen maar er speelt ook één belangrijk nadeel: al je gegevens worden via je netwerk naar de back-up-schijf gestuurd en dat kost tijd. Het LAN-netwerk zal zeker bij draadloze verbindingen de flessenhals zijn, zodat je geen usb 3-snelheden hoeft te verwachten bij de gegevensoverdracht.

Voordelen

Het duidelijkste pluspunt voor een netwerkback-up is de locatie: je back-up schijf hoeft immers niet in de buurt van je desktop of laptop te staan. Dat spaart plaats op je bureau maar zorgt er ook voor dat je er als laptop-eigenaar niet aan hoeft te denken om geregeld je externe harde schijf in te steken. Iedereen weet immers hoe belangrijk back-ups zijn, maar weinig mensen zien het zitten om consequent back-ups te maken. Met een netwerkoplossing houdt de back-up-software al je bestanden netjes bij op een netwerkschijf, zelfs wanneer je met je laptop in de zetel zit.

Bovendien is het eenvoudiger om een netwerkschijf te delen. Een schijfje van twee terabyte is al snel genoeg om de laptops van een heel gezin veilig te stellen. De eenvoudigste en goedkoopste oplossing voor een netwerkback-up is een draadloze externe schijf zoals de Seagate Wireless Plus (2 TB, € 169) of de Toshiba Canvio AeroCast (1 TB, € 132). Zo’n ding ziet er uit als een klassieke externe harde schijf en kan zo ook gebruikt worden. De schijf is echter uitgerust met een batterij en een wifimodule. Na de configuratie, die meestal via een app op je iOS of Android-apparaat gebeurt, kan je de schijf toevoegen aan je thuisnetwerk. Van daaruit is ze toegankelijk voor alle computers op dat netwerk.

Geduld

Echt snel is zo’n draadloze schijf niet: de initiële back-up van je computer kan al snel enkele uren of zelfs dagen in beslag nemen. Het kopieerwerk gebeurt op de achtergrond zodat dat geen probleem hoeft te zijn. Wanneer je snel veel bestanden wil terugplaatsen, kan je de externe schijf bovendien via usb 3 op je computer aansluiten. Extra voordeel: omdat de schijven te bedienen zijn via een app kan je er ook back-ups van je smartphone mee nemen.

Op die manier is een draadloze netwerkschijf je ideale compagnon voor op reis. Je kan er immers via een eenvoudige app je foto’s naar back-uppen. Zo heb je toch een reserevekopie van je digitale herinneringen, zelfs wanneer je je vakantie ver van het internet doorbrengt. Wil je tijd doden, dan kan je de netwerkschijf bovendien inzetten als extra geheugen voor je tablet of smartphone. Via de app kan je immers multimedia vanop de schijf naar je scherm streamen.

Externe schijf en router

Een draadloos netwerk is in de regel trager dan een exemplaar met draad. De oplossing hoeft niet duur te zijn: veel routers zijn immers uitgerust met een usb-poort. Denk daarbij niet alleen aan eigen exemplaren, ook de dingen afkomstig van je netwerkprovider hebben dikwijls één of twee usb-aansluitingen. Niet iedere provider ondersteunt de functie, maar als ze ingeschakeld staat kan je een gewone externe schijf omtoveren tot netwerkschijf door ze in de usb-poort van de router te stoppen. Je zal naar alle waarschijnlijkheid even in de instellingen van je router moeten zoeken.

We nemen de b-box3 van Proximus als voorbeeld. Om de netwerkopslag aan de praat te krijgen moet je naar 192.168.1.1 surfen en daar naar het ‘Delen’-tabblad-navigeren. Zoek naar opties voor DLNA en File Sharing, en schakel ze in. Op andere routers van andere providers of fabrikanten zal de optie op een andere plaats verstopt staan (als er ondersteund wordt), dus schrik er niet voor terug om even door de menu’s te snuffelen.

Als het goed is zit je klassieke externe schijf nu in het netwerk. Gebruik een programma als het gratis Advanced IP Scanner om het adres van de schijf te vinden. Vervolgens kan je ze via Windows als netwerkschijf toevoegen.

NAS

De allerbeste oplossing voor netwerkopslag is de NAS. Een NAS, kort voor Network Attachted Storage, heeft als doel om schijfruimte op een zo goed mogelijke manier via het netwerk beschikbaar te maken. Een NAS is een stuk groter dan een externe schijf, en ook een stuk duurder. De toestellen zijn in essentie minicomputers, maar dan zonder toetsenbord, scherm en muis. Een NAS is in de regel gevuld met minstens twee schijven, die idealiter in een RAID-1-configuratie staan voor extra veiligheid. Iedere NAS heeft een adres op je netwerk waar je met iedere andere computer naartoe kan surfen. Van daaruit kom je in een interface terecht die verschilt van fabrikant tot fabrikant. Bij Synology en Qnap krijg je toegang tot een soort Windows-light gebaseerd op Linux, waarlangs je verschillende applicaties voor je NAS kan downloaden.

Centrale server

Een NAS voor back-up-doeleinden hoeft niet zo krachtig te zijn. Je kan gerust aan de slag met goedkopere exemplaren waarvoor weinig toepassingen bestaan. Je kan iedere NAS immers toevoegen als netwerklocatie en de opslag zo als back-up-opslag gebruiken. Een NAS is gemaakt om dienst te doen als thuis-server, en kan dus perfect om met verbindingen van meerdere computers. Bovendien sluit je het toestel met een ethernetkabel aan op je router, waardoor de verbindingssnelheid hoger ligt. Je kan natuurlijk nog altijd draadloos je laptop back-uppen.

Een NAS geschikt voor back-up-doeleinden kost ongeveer 150 euro. De Qnap TS-212P (2 bay, € 145) is een mooi voorbeeld. Houdt er rekening mee dat de NAS zelf niet met schijven komt. Daarin moet je zelf nog investeren. Voor een NAS koop je bovendien best schijven die voorzien zijn op zwaar gebruik zoals de Seagate NAS HDD (2 TB, € 119) of de Western Digital Red (2 TB, € 119).

Kies je voor een duurdere en zwaardere NAS, dan kan je het toestel inzetten als zenuwcentrum voor de digitale multimediabeleving in je huis. Met Plex kan je je eigen Netflix draaien, je kan er je eigen muziekcloudienst op zetten en het is zelfs mogelijk om een eigen VPN aan te maken. Om goed met video om te kunnen, moet de NAS echter wat meer pk’s in huis hebben. De Synology DS216Play (2 bay, € 259) is daartoe een goede keuze.

Software

Een goede NAS of een netwerkschijf koop je meestal met de back-up software bij. Gratis software zoals Veeam Endoint Back-up of EaseUS Todo Backup Free helpen je ook graag uit de nood. De manier van werken verschilt nauwelijks met de back-upmethode voor lokale schijven.

In de wolken met je back-ups

Of je nu naar een usb-schijf dan wel een netwerkschijf back-ups maakt: één probleem blijft onopgelost. Bij een inbraak, een brand of een andere ramp zijn je gegevens immers nog steeds onherroepelijk verdwenen. Om data echt veilig te zetten, doe je er goed aan de gegevens weg te schrijven naar een andere fysieke locatie.

De eenvoudigste manier om dat te doen, is intekenen op een clouddienst. Idealiter neem je een back-up van je ganse systeem, maar dat is zonder de kostprijs gerekend. Een goedkope externe schijf zouden we iedereen met aandrang aanbevelen, maar een abonnement op een clouddienst kan na verloop van tijd als terugkerende kost een stuk hoger oplopen. Je moet dus afwegen welke gegevens voor jouw heilig zijn, en of dat een centje waard is.

Gratis cloudback-up

Gelukkig kan je heel wat gegevens gratis kwijt in de cloud. Het is een goed idee om daar werk van de maken: het kost je geen cent en biedt de best mogelijke verzekering voor je bestanden. Voor gegevens allerlei bieden veel clouddiensten enkele gigabytes gratis opslag aan. Microsoft wil je via Windows overhalen om OneDrive te gebruiken, maar eigenlijk is dat niet zo’n briljante keuze. Via OneDrive krijg je slechts 5 GB gratis cloudopslag en dat is erg weinig. OneDrive zit dan weer wel perfect geïntegreerd in Office. Zo kan het een goed idee zijn om alvast je Word- en Excel-documenten aan Microsofts clouddienst toe te vertrouwen.

Google is het vrijgevigst met zijn gratis cloudopslag. Wie een Google-account heeft (iedereen met een Gmail-adres en/of een Androidtelefoon), heeft toegang tot 15 GB aan gratis Google Drive-cloudopslag. Een andere populaire kandidaat is Dropbox, maar met 2 GB aan gratis opslagruimte kom je ook daar niet zo ver mee. Dropbox geeft wel geregeld opslagruimte weg, zodat het niet zo moeilijk is om gratis te genieten van 15 GB of meer. Door bijvoorbeeld enkele vrienden te overtuigen om ook voor Dropbox te kiezen, krijg je al snel 16 GB extra opslag bij. Box geeft iedereen die intekent gratis 10 GB weg. Verder verschilt de dienst niet zo veel van de alternatieven.

Iedere clouddienst werkt met één of meerdere mappen die met de hulp van een tooltje automatisch synchroniseren met het internet. Zolang je al je belangrijke bestanden in het corresponderende mapje houdt, staan je gegevens dus veilig op een server aan de andere kant van Europa. Niets houdt je bovendien tegen om meerdere clouddiensten te combineren.

Foto’s en muziek

Wil je foto’s of muziek back-uppen, dan zijn er erg specifieke mogelijkheden. Google kan ook hier uitpakken met het beste aanbod. Zo kan je gratis intekenen op Google Music, de muziekdienst van de internetreus. Vervolgens kan je tot 50.000 eigen nummers toevoegen aan je account. De muziek wordt vanop je pc gescand waarna je er voor altijd toegang tot hebt vanuit de cloud. Bovendien kan je de muziekbestanden ten allen tijde terug lokaal downloaden. Als het om muziek gaat, biedt Google je dus al snel enkele tientallen gigabytes gratis opslag aan.

Voor foto’s heeft het bedrijf een gelijkaardig aanbod. Je kan onbeperkt foto’s en zelfs video’s toevoegen aan Google Foto’s. Die fotodienst werkt in cloud maar is privé: je kan je foto’s delen maar dat hoeft niet. Google is bereid tot in de eeuwigheid al je kiekjes bij te houden, al is er één belangrijke limitatie: alle beelden worden teruggebracht tot 16 megapixel en al je video’s tot full HD. Heb je dus foto’s en films in betere kwaliteit, dan houdt Google enkel de teruggeschroefde versies gratis bij. Om je foto’s in sublieme kwaliteit gratis bij te houden, kan je dan weer aankloppen bij Flickr. Die fotodienst biedt iedere gebruiker maar liefst een terabyte aan gratis opslag.Met enkele accounts op de juiste plaats is het dus mogelijk om zowat al je foto’s, vakantiefilmpjes, muziek en documenten gratis in de cloud te parkeren.

Abonnementen

Wie andere of grotere bestanden naar de cloud wil sturen, moet wel voor een abonnementsformule kiezen. Alle bovenstaande diensten bieden ook een betalend alternatief aan. OneDrive geeft je 50 GB opslag voor 2 euro per maand. Als onderdeel van een Office 365-abonnement wordt dat meteen een terabyte aan cloudopslag. Je betaalt 7 euro per maand voor een persoonlijk Office 365-subscriptie , of 10 euro per maand voor een gezin van vijf personen. In dat abonnement zit bovendien ook het Officepakket van Microsoft. Ben je op zoek naar Office én cloudopslag, dan is OneDrive erg voordelig.

Google rekent je voor Drive aan in dollars. Voor 1,99 dollar krijg je meteen 100 GB, 1 TB kost 9,99 dollar per maand, 10 TB 99,99 dollar per maand. Het lichtste abonnement is dus voordeliger dan dat van Microsoft, terwijl de terabyte van Microsoft goedkoper is en met Office komt.

Dropbox hanteert een gelijkaardige prijsstrategie maar is minder flexibel dan de concurrentie. Als particulier heb je toegang tot één abonnement: een terabyte aan cloudopslag voor 9,99 euro per maand. Box van zijn kant biedt meer opties, al zijn die niet altijd even voordelig. 100 GB kost immers 4 euro, en bestanden mogen niet groter zijn dan 2 GB. Voor 12 euro per maand krijg je wel meteen onbeperkte opslag, al hanteert Box nog steeds een maximale bestandsgrote van 5 GB.

OneDrive en Drive zijn het geschiktst voor de particulier. Zowel Microsoft als Google verkopen abonnementen gericht op de consument. Dropbox richt zich iets meer op de professionele werkomgeving terwijl Box daar volledig op inzet. Niets houdt je tegen om voor Box te kiezen, maar de focus van de betalende versie van de clouddienst ligt op professionals die willen collaboreren in de cloud.

Cloudback-up-applicaties

Verder zijn er nog applicaties en diensten die volledig inzetten op back-up in de cloud. Waar bovenstaande diensten mappen synchroniseren, werken deze back-up specialisten met speciale op back-up gerichte applicaties. IDrive (1 TB, $ 59,50/jaar), Crashplan ( 1 computer, $ 59,99/jaar) en SOS Online Backup (50 GB, 44,99/jaar) zijn alle drie goede opties. De mogelijkheden zijn uitgebreider dan bij pakweg Dropbox, maar al naargelang hoeveel cloudopslag je nodig hebt, is het niet de goedkoopste optie.

Wie helemaal veilig wil zijn, combineert best zo veel mogelijk back-up-mogelijkheden. Je kan niet te veel reservekopieën van je bestanden hebben. Een image-back-up naar een externe schijf thuis en een cloudback-up van je belangrijkste gegevens zijn wat ons betreft het minimum om je digitale leven veilig te stellen. Indien je nog geen degelijke back-up-strategie hebt, is nu een uitstekend moment om er aan te beginnen. Er kruipt wat tijd en helaas wat geld in, maar dat is het waard. Een gesneuvelde schijf herstellen in een labo kost je immers al snel 800 euro of meer.